Chính những dòng sông chảy ra biển qua lòng thành phố đã kiến tạo dáng vóc đô thị Hải Phòng hôm nay. Giờ đây, đi đâu cũng thấy những cây cầu uốn mình như những cánh tay vươn dài, tạo vóc dáng khoẻ khoắn, phóng khoáng của một thành phố nơi đầu sóng ngọn gió. Những người từng gắn bó với Hải Phòng đều mang trong mình dấu ấn về những cây cầu gắn liền với bao thăng trầm, đổi thay của thành phố. Xin điểm qua một số cây cầu chính trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
Cầu Hoàng Văn Thụ lung linh về đêm
Hải Phòng là thành phố cửa biển, một thành phố Đô thị loại I trung tâm cấp Quốc gia, cực tăng trưởng kinh tế quan trọng trong tam giác kinh tế Hải Phòng – Hà Nội – Quảng Ninh. Trên con đường phấn đấu trở thành thành thành phố hiện đại của châu Á vào năm 2045, Hải Phòng đang nỗ lực hết mình trên con đường xây dựng và phát triển kinh tế và hạ tầng giao thông. Chính những dòng sông chảy ra biển qua lòng thành phố đã kiến tạo dáng vóc đô thị Hải Phòng hôm nay. Giờ đây, đi đâu cũng thấy những cây cầu uốn mình như những cánh tay vươn dài, tạo vóc dáng khoẻ khoắn, phóng khoáng của một thành phố nơi đầu sóng ngọn gió. Những người từng gắn bó với Hải Phòng đều mang trong mình dấu ấn về những cây cầu gắn liền với bao thăng trầm, đổi thay của thành phố. Xin điểm qua một số cây cầu chính trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
Cầu Quay
Cầu Quay được người Pháp xây từ thời còn chiếm đóng Việt Nam, mục đích chiến lược nhằm vận chuyển hàng hóa chuyển sang từ Pháp và các nước khu vực cập Cảng Hải phòng – cảng lớn nhất Miền Bắc Việt Nam thời bấy giờ lên Hà Nội. Cầu dài 100m, bắc qua sông Tam Bạc, nằm trên tuyến đường sắt Hải Phòng đi Hà Nội – Lào Cai và Vân Nam do Công ty Hoả xa Đông Dương và Vân Nam của Pháp xây dựng. Đoạn đường sắt Hải Phòng – Hà Nội được đưa vào khai thác ngày 16/6/1902. Thủa mới xây dựng nó được gọi là cầu Xe lửa, nhưng người dân quen gọi là Cầu Quay bởi cây cầu có thể quay dọc theo chiều sông cho thuyền bè qua lại. Chiếc cầu này theo nguyên bản thiết kế có thể quay được bằng hệ thống ròng rọc, lúc đầu do 5, 6 người quay bằng tay, sau được thay bằng máy quay trục, trụ quay đặt ở mố giữa cầu. Khi có tàu bè đường thủy qua lại nó sẽ được quay dọc ra so với con sông và khi tàu hỏa cần qua, nó sẽ lại được chuyển quay ngang con sông như cũ.
Trong chiến tranh thế giới thứ 2, cầu bị máy bay quân Đồng Minh đánh phá. Cuối 1946, khi Pháp gây hấn, quân ta bóc đường ray trên cầu để chặn địch. Sau 1955, cầu được khẩn trương sửa chữa nhằm kịp thời phục vụ yêu cầu chi viện chiến trường miền Nam. Trong chiến tranh phá hoại, khi máy bay Mỹ bắn phá ác liệt và liên tục nhưng giao thông nơi đây vẫn được duy trì. Trải qua hơn trăm năm, chứng kiến biết bao thăng trầm trong lịch sử dân tộc, cầu Quay vẫn hiên ngang đứng đó, trở thành niềm tự hào của thành phố Hải Phòng. Cầu Quay dần không đáp ứng nhu cầu giao thông cho một thành phố ngày càng phát triển. Do vậy công trình cầu đường bộ Tam Bạc (tên mới của cầu Quay) được chính thức khởi công từ ngày 26/12/2011. Ngày 27/4/2013 cầu đường bộ Tam Bạc chính thức được thông xe.
Cầu đường bộ Tam Bạc có tổng chiều dài hơn 197m, rộng 12m; đường 2 đầu cầu có chiều dài tộng cộng hơn 226m, rộng 12m; kết cấu 5 nhịp dầm bê tông cốt thép ứng lực; có vận tốc thiết kế đạt 50km/h theo tiêu chuẩn thiết kế đường đô thị; đường theo chức năng là đường phố chính đô thị; chiều cao tĩnh không vượt đường bộ H=2,2m áp dụng cho làn đường bộ chui dưới đầu cầu phía Hải Phòng; tĩnh không thông thuyền: Bề rộng B=40m, chiều cao H=4,75m…với tổng mức đầu tư khoảng 300 tỷ đồng.
Cầu Lạc Long
Cầu lúc đầu mang tên Hạ Lý, thuộc địa bàn xã Hạ Lý cũ. Cầu được xây dựng vào loại sớm nhất thành phố, đồng thời với hai cây cầu nay đã không còn là cầu Paul Doumer và cầu Laniel. Lúc đầu cầu mang tên cầu Giốp (Joffre) – tên của một vị đại úy công binh Pháp đã tham gia xâm lược Bắc Kỳ lần thứ hai, sau được phong làm thống chế. Sau cách mạng tháng Tám (năm 1945) cầu được đổi tên là cầu Ngô Quyền, từ năm 1954 đến năm 1990 gọi là cầu Hạ Lý.
Do yêu cầu phát triển của thành phố, năm 1991, UBND thành phố đã quyết định xây dựng cầu Lạc Long mới thay thế cho cầu Hạ Lý. Cầu khởi công ngày 13/9/1992 và khánh thành vào ngày 2/9/1993. Cầu Lạc Long bắc qua sông Tam Bạc, nối phố Điện Biên Phủ với phố Bạch Đằng, dài 92m.
Cầu Thượng Lý
Cầu Thượng Lý (dân quen gọi là cầu Xi – măng vì ở gần nhà máy Xi – măng Hải Phòng) bắc qua sông đào Hạ Lý. Sông đào Hạ Lý chia đôi làng Hạ Lý. Làng Hạ Lý xưa địa giới tới tận ngã ba Xi – măng hiện nay (ngã ba Bạch Đằng – Hùng Vương). Sau cách mạng tháng Tám cầu đổi tên thành cầu Tô Hiệu. Việc đào sông Hạ Lý đã giải quyết nhu cầu giao thông đường thuỷ nhưng lại gây khó khăn cho giao thông đường bộ. Chính vì vậy từ năm 1923, dư luận đã đòi hỏi phải xây cầu, bàn về kiến trúc của cầu rẩt nhiều sao cho cầu không gây cản trở cho việc đi lại của thuyền bè trên sông. Cuối cùng, Hội đồng thành phố phải mời các kỹ sư cầu đường, các nhà vận tải thuỷ hội thảo.
Ngày 3-12-1926, Toàn quyền Đông Dương đã ký nghị định xây ở cửa sông đào Hạ Lý tạm một chiếc cầu treo để tiếp thông đường 5, sau đó chiếc cầu kiên cố mới được xây dựng. Về vị trí đặt cầu mới, lúc đầu có người bàn nên làm thêm một cầu nữa cho ô tô và người đi bộ ở vị trí cầu xe lửa (cầu Quay), mở đường nhựa song song với đường sắt nhưng vì quá tốn kém nên không được Hội đồng thành phố chấp nhận. Sau người ta thống nhất làm cầu cất ở vị trí hiện nay. Dầm giữa hai đầu cầu đặt cột cao, có hai tảng bê-tông nặng, dùng tời để nâng nhịp giữa lên cho thuyền qua lại vào giờ qui định (khi nhịp nâng lên thì hai tảng bê tông hạ xuống và ngược lại, khi nhịp giữa hạ thì chúng ở đỉnh hai cột cao).
Cầu xây dựng năm 1934. Trong chiến tranh bị hư hỏng nhiều lần, đặc biệt là bị bom Mỹ đánh sập từ năm 1969. Sau khi Mỹ phải ngừng ném bom miền Bắc và ký Hiệp định Pari, cầu Hạ Lý được sửa chữa nhiều lần. Đầu năm 1988 cầu được xây lại với kết cấu dầm thép tổ hợp và cố định các nhịp. Tháng 12 năm 1999 cầu cũ được dỡ đi hoàn toàn, thay vào đó là một cây cầu bê tông dự ứng lực đúc hẫng kiên cố rộng rãi hơn cầu cũ.
Cầu Bính
Đây là cây cầu nối liền hai bờ sông Cấm, nối thành phố Hải Phòng với huyện Thủy Nguyên và đi ra tỉnh Quảng Ninh, được đánh giá là cây cầu dây văng đẹp nhất miền Bắc. Cầu Bính được xây dựng cách bến phà Bính 1.300 m, góp phần giải quyết tình trạng tắc nghẽn giao thông thường xuyên và đi lại khó khăn qua phà tại đây. Cầu có chiều dài 1.280 m, rộng 22,5 m, với bốn làn xe cơ giới và hai làn xe thô sơ. Cầu được thiết kế theo đường cong để tạo dáng kiến trúc và thẩm mỹ, đường dẫn hai đầu cầu là đường cấp 1 đô thị.
Cầu Bính được xây dựng cách bến phà Bính 1.300 m, góp phần giải quyết tình trạng tắc nghẽn giao thông thường xuyên và đi lại khó khăn qua phà tại đây (phà Bính). Ngoài ra, cây cầu này sẽ giúp cho sự phát triển và hình thành một khu đô thị mới của thành phố Hải Phòng ở khu vực phía bắc sông Cấm. Cùng với dự án xây dựng cầu Kiền trên đường quốc lộ 10, cầu Bính đóng góp phần quan trọng trong việc kết nối Hải Phòng với Quảng Ninh, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạng lưới giao thông miền Bắc và nền kinh tế của khu vực ven biển phía bắc Việt Nam./.